Niemieckie prawo pracy a ochrona matek i kobiet w ciąży
Niemieckie prawo chroni kobiety w ciąży i matki przed zwolnieniem, pracą w niekorzystnych warunkach czy utratą zarobków. Ochrona rozpoczyna się już podczas rozmowy kwalifikacyjnej i kończy się kilka miesięcy po porodzie. Oto 7 rzeczy, które musisz o niej wiedzieć.
Wszelkie kwestie dotyczące ochrony kobiet w ciąży i matek regulują zapisy ustawy o ochronie macierzyństwa — Mutterschutzgesetzes (w skrócie MuSchG) oraz rozporządzenia o ochronie matek w miejscu pracy (Verordnung zum Schutze der Mütter am Arbeitsplatz). Które z nich są najważniejsze z punktu widzenia pracodawcy?
Niemieckie prawo pracy a ochrona matek i kobiet w ciąży
- Ochrona już od… rozmowy kwalifikacyjnej
- Ogólny zakaz pracy przed i po porodzie
- Brak możliwości pracy w nocy, w niedziele i święta oraz w godzinach nadliczbowych
- Indywidualny zakaz zatrudnienia
- Świadczenia finansowe podczas okresu ochronnego
- Zwolnienie na badanie lekarskie
- Przerwy na karmienie dziecka
1. Ochrona już od… rozmowy kwalifikacyjnej
Ochrona kobiet w ciąży rozpoczyna się już w momencie rozmowy kwalifikacyjnej. Jeśli podczas interview, pracodawca zapyta kandydatkę, czy jest w ciąży, niemieckie prawo pracy pozwala jej… skłamać!
Ważne: jedynym wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, kiedy rozmowa kwalifikacyjna dotyczy zastępstwa za kobietę ciężarną. W takiej sytuacji kobieta musi poinformować pracodawcę, że jest w ciąży.
Bezpieczeństwo wszystkich kobiet, bez względu na rodzaj umowy
Niemieckie prawo pracy zapewnia ochronę wszystkim matkom i kobietom ciężarnym:
- pracującym na umowę na czas nieokreślony i określony,
- pracującym w pełnym i częściowym wymiarze godzin,
- uczącym się zawodu (Ausbildung),
- wykonujących prace chałupnicze.
Ochrona przed wypowiedzeniem umowy zaczyna obowiązywać od momentu zajścia w ciąże i trwa przez 4 miesiące po porodzie. Kwestie tę reguluje § 17 ustawy o ochronie macierzyństwa. Od 30 maja 2017 ochroną przed wypowiedzeniem zostały objęte także kobiety, które poroniły po upływie 12. tygodnia ciąży.
Ważne: w szczególnych przypadkach właściwy organ nadzorczy (§ 20 MuSchG) może, na wniosek pracodawcy, zezwolić na odstępstwo od bezwzględnego zakazu zwolnienia z pracy kobiety w ciąży. Ze względu na fakt, że takie działanie jest sprzeczne z ochroną macierzyństwa, będzie możliwe wyłącznie w szczególnych, wskazanych ustawą sytuacjach. Wypowiedzenie bez uprzedniej zgody organu nadzorczego powoduje jego nieważność.
2. Ogólny zakaz pracy przed i po porodzie
6 tygodni przed planowanym terminem porodu rozpoczyna się ogólny zakaz pracy (generelles Beschäftigungsverbot). Kończy się on, 8 tygodni po porodzie, a w przypadku ciąż mnogich, przedwczesnych porodów oraz urodzenia dziecka z niepełnosprawnością 12 tygodni po porodzie. Jeśli dziecko urodziło się przed planowanym terminem, okres ten ulega wydłużeniu o liczbę dni, która „przepadła” na skutek wcześniejszego porodu.
Ważne: w ciągu okresu ochronnego przed porodem kobieta może pracować na własne, wyraźne życzenie, które w każdej chwili może cofnąć. W okresie ochronnym po porodzie nie może wykonywać obowiązków zawodowych, nawet jeśli wyrazi taką chęć.
3. Brak możliwości pracy w nocy, w niedziele i święta oraz w godzinach nadliczbowych
Kobieta będąca w okresie ochronnym przed i po porodzie nie może pracować w nocy (pomiędzy 20:00 a 6:00) oraz w niedziele i święta (wyjątki reguluje § 8 ustawy o ochronie macierzyństwa). Nie może także wykonywać obowiązków w godzinach nadliczbowych.
Ważne: jeśli zgodnie z opinią lekarza w ciągu kilku miesięcy po porodzie kobieta nie jest w pełni zdolna do pracy, pracodawca nie może powierzać jej obowiązków, które przekraczają jej wydolność.
4. Indywidualny zakaz zatrudnienia
Nawet jeśli kobieta jest zdrowa, a ciąża rozwija się prawidłowo, specyfika pracy może skutkować dodatkowym zagrożeniem dla matki i dziecka. W takim przypadku pracownica może zwrócić się do pracodawcy z prośbą o indywidualny zakaz zatrudnienia (individuelles Beschäftigungsverbot). Podstawą pozytywnej decyzji jest zaświadczenie lekarskie. Zgodnie z zapisami §3 ustawy o ochronie macierzyństwa powinno ono szczegółowo wskazywać wszystkie czynniki, które uniemożliwiają zatrudnionej wykonywanie obowiązków.
Ważne: lekarz może wydać indywidualny zakaz zatrudnienia także po porodzie, do 6 miesiąca po narodzinach dziecka.
5. Świadczenia finansowe podczas okresu ochronnego
Pracownica, która podczas okresu ochronnego nie wykonuje obowiązków zawodowych, może liczyć na zasiłek macierzyński (Mutterschaftsgeld) wypłacany przez kasę chorych. Jego maksymalna wysokość to 13 euro za dzień. Aby wyrównać różnicę pomiędzy zarobkiem netto a zasiłkiem macierzyńskim, dodatkową część świadczenia wypłaca pracodawca. Dodatek do zasiłku nie podlega opodatkowaniu ani składkom na ubezpieczenie socjalne.
Ważne: aby otrzymać zasiłek, konieczne jest złożenie pisemnego wniosku w odpowiedniej kasie chorych, nie wcześniej niż 7 tygodni przed terminem porodu.
6. Zwolnienie na badanie lekarskie
Obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie kobiecie zwolnienia na czas przeprowadzenia ciążowych badań kontrolnych. Dotyczy on jednak wyłącznie pań pracujących w pełnym wymiarze godzin. W przypadku tych zatrudnionych na część etatu pracodawca może wymagać wykonania badań w czasie wolnym.
7. Przerwy na karmienie dziecka
Matki karmiące może korzystać z przerwy na karmienie dziecka w wymiarze 2 x 30 minut lub 1 x 60 minut dziennie. Jeśli kobieta pracuje dłużej niż 8 godzin, czas ten wydłuża się do 2 x 45 minut lub 1 x 90 minut dziennie. Przerwy na karmienie wliczają się do czasu pracy i w żaden sposób nie wpływają na wysokość wynagrodzenia.
Ważne: choć prawo daje matkom możliwość korzystania z przerw na karmienie, pracodawca udziela ich wyłącznie na stosowne żądanie.
Więcej informacji na temat praw i obowiązków pracodawcy oraz pracownic w ciąży i pracownic — matek znajdziesz w treści ustawy o ochronie macierzyństwa — Mutterschutzgesetzes i rozporządzeniu o ochronie matek w miejscu pracy — Verordnung zum Schutze der Mütter am Arbeitsplatz.
Podobne artykuły:
- Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków w Niemczech. Jak prawo reguluje wypłatę świadczeń związanych z wypadkiem przy pracy?
- Wypowiedzenie umowy w Niemczech, czyli jak rozstać się z pracownikiem zgodnie z prawem?
- Emerytura w Niemczech – prawa i obowiązki związane z ubieganiem się o świadczenie po zakończeniu pracy zawodowej