Wypowiedzenie umowy o pracę z powodu COVID-19: czy to możliwe?
Choć wszystko wskazuje na to, że punkt kulminacyjny pandemii COVID-19 mamy już za sobą, wiele firm wciąż zmaga się ze skutkami spowodowanego nią kryzysu. W artykule odpowiemy na najważniejsze pytania dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę z powodu pandemii.
Co do zasady, przy rozwiązywaniu stosunku pracy w związku z pandemią Covid-19 pracodawcy powinni przestrzegać zwykłych zasad prawa pracy. Dotyczy to w szczególności okresów wypowiedzenia, ochrony przed zwolnieniem, selekcji społecznej oraz specyfiki powództw o niesłuszne zwolnienie. Kryzys z powodu pandemii nie tworzy więc szczególnych zasad rozwiązywania stosunku pracy.
Czy pracodawca może zwolnić pracownika chorego na COVID-19?
Pracownicy chorzy na COVID-19 nie powinni się obawiać zwolnienia z pracy z powodu choroby. Jednorazowa infekcja nie oznacza przecież, że w wynikające z pandemii nieobecności w przyszłości pojawią się częściej (wręcz przeciwnie). W przypadku uzasadnionego zwolnienia z powodu choroby byłoby to konieczne.
Pracownik zakażony wirusem Covid-19, który jest niezdolny do pracy przez kilka tygodni, otrzymuje przez okres do 6 tygodni wynagrodzenie zgodnie z przepisami ustawowymi, a następnie ewentualnie wynagrodzenie chorobowe — tak samo, jak w przypadku innych nieobecności z powodu choroby.
Podobnie jest w przypadku urzędowo zarządzonej kwarantanny; w tym przypadku pracodawca ma również roszczenie o zwrot kosztów wobec właściwego organu (zazwyczaj jest to wydział zdrowia publicznego).
Czy pracownik ma prawo się odwołać po wypowiedzeniu umowy o pracę z powodu pandemii?
Nawet „koronne” redukcje personelu wymagają, aby zwolnienie wynikało z pilnych przyczyn operacyjnych. Aby zwolnienie było zgodne z prawem, musi być społecznie uzasadnione. Oznacza to, że muszą istnieć ku temu obiektywne przyczyny. Kryzys wynikający z pandemii COVID-19 nie stanowi automatycznie powodu do zwolnienia.
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Pracy w Berlinie (ArbG Berlin, wyrok z dnia 25.08.2020 r. – 34 Ca 6664/20) samo twierdzenie, że w związku z pandemią COVID 19 nastąpił gwałtowny spadek obrotów spowodowany wypowiedzeniem umów lub niewypłacalnością dużych klientów, że spowodowało to zmniejszenie obrotów o 43% i że nie można było zareagować na spadek obrotów w inny sposób niż poprzez dokonanie szeregu zwolnień, nie stanowi wspierającego i wiarygodnego uzasadnienia, które w wystarczającym stopniu przedstawia wymagane pojęcie przedsiębiorczości. Sąd Pracy nie był więc przekonany, że istniały pilne wymogi operacyjne, które pociągały za sobą utratę zagrożonego miejsca pracy, § 1 ust. 2 KSchG. W konsekwencji na korzyść pracownika — sąd zdecydował, że wypowiedzenie z przyczyn operacyjnych orzeczone przez pracodawcę było prawnie nieskuteczne i nie rozwiązało stosunku pracy.
Wręczone przez pracodawcę wypowiedzenie z powodu pandemii pracownik powinien więc zawsze skonsultować z prawnikiem. W uzasadnionych przypadkach może wnieść skargę do sądu pracy. Będzie miał na to trzy tygodnie od momentu zwolnienia. Wyjątkowo dopuszczalność następcza spóźnionych powództw jest możliwa, jeżeli pracownik nie mógł wnieść powództwa w terminie 3 tygodni pomimo dołożenia należytej staranności, jakiej można od niego oczekiwać w danych okolicznościach. Wniosek ten jest dopuszczalny tylko w ciągu 2 tygodni od usunięcia przeszkody i nie może być w ogóle złożony po upływie 6 miesięcy od zakończenia tego okresu (§ 5 ust. 3 KSchG).
Kiedy wypowiedzenie umowy o pracę z powodu pandemii będzie uzasadnione?
Oto kilka przykładowych sytuacji, w których zwolnienie pracownika z powodu COVID-19 okaże się uzasadnione:
- pracownik tak bardzo boi się zarażenia wirusem, że odmawia pojawienia się w pracy;
- pracownik przychodzi do pracy mimo zakażenia i w ten sposób naraża kolegów na niebezpieczeństwo;
- zamknięcie zakładu pracy z powodu trudnej sytuacji spowodowanej pandemią;
- zredukowanie liczby pracowników lub zamknięcie poszczególnych działów w firmie. Jeśli z powodu pandemii pracodawca zwalnia jedynie część pracowników, powinien dokonać tzw. selekcji socjalnej, biorąc pod uwagę wiek, długość okresu wypowiedzenia etc.
Ważne: w większości sytuacji pracodawca powinien w pierwszej kolejność udzielić pracownikowi upomnienia. Natychmiastowe zwolnienie z pracy z powodu korony może nastąpić wyłącznie w bardzo poważnych, uzasadnionych przypadkach.
Zwolnienie z powodu COVID — czy zwolnieni pracownicy mają prawo do zasiłku dla bezrobotnych?
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych ma każdy, kto w ciągu ostatnich 30 miesięcy był zatrudniony przez co najmniej 12 miesięcy z obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Zatrudnienie nie musi być ciągłe, ważne, aby suma poszczególnych okresów wyniosła co najmniej rok.
W przypadku 12-miesięcznego zatrudnienie, pracownik otrzyma świadczenie przez 6 miesięcy.
Jeśli pracownik nie ma ukończonych 50 lat, w ciągu ostatnich 5 lat przepracował więcej niż 12 miesięcy i podlegał składkom na ubezpieczenie społeczne, będzie otrzymywał zasiłek przez 12 miesięcy. Jeśli ma ponad 58 lat, może dostawać zasiłek przez okres do 24 miesięcy.
Źródło: