Wynagrodzenie w Niemczech: praca w niedziele i święta, w nocy
W jakich okolicznościach pracodawca ma prawo wymagać od swoich pracowników pracy w niedziele i święta? Czy pracownik, który wykonuje obowiązki zawodowe w niedzielę, święta lub w nocy, ma prawo do dodatkowych świadczeń? Ile wynosi ich kwota i czy podlega opodatkowaniu?
Niewielu pracowników wyraża chęć pracy w niedzielę, święta i w nocy. Zwłaszcza w przypadku branż, które nie wymagają wykonywania obowiązków w czasie standardowo wolnym od pracy. W ramach zachęty przedsiębiorcy oferują zatrudnionym dodatkowe świadczenia, które zrekompensują taką niedogodność. Jakie są zasady pracy w niedziele, święta i w nocy i na jakie udogodnienia mogą liczyć zatrudnieni?
Zasady pracy w niedziele i święta
Kwestie pracy w niedziele i święta reguluje Ustawa o czasie pracy (Arbeitszeitgesetz — ArbZG). Zgodnie z §9 nie można zatrudniać pracowników w niedziele i święta w godzinach od 0:00 do 24:00. §10 ArbZG wskazuje jednak kilka wyjątków. Dotyczą one m.in. usług opiekuńczych, gastronomii, przedsiębiorstw transportowych i rolnictwa. Osoby, które muszą pracować w niedziele lub święta, mają prawo do co najmniej 15 wolnych niedziel w roku. Ponadto w zakresie długości dnia roboczego, maksymalnego tygodniowego czasu pracy, przerw i okresów odpoczynku obowiązują te same przepisy, co w przypadku dni roboczych (§11 ust. 1 – 2 ArbZG).
Rekompensata za pracę w niedzielę i święta
Za pracę w niedzielę lub święto pracownikowi należy się rekompensata w postaci dnia wolnego w ciągu najbliższych 2 tygodni. Jeśli pracownik w ciągu tygodnia pracuje w święto państwowe, pracodawca ma obowiązek udzielić mu dodatkowego dnia wolnego do wykorzystania w ciągu kolejnych 8 tygodni.
Dodatki za pracę w niedzielę i święta
Niemiecki pracownik nie ma ustawowego prawa do dodatku za pracę w niedzielę lub święto — tak jak w przypadku dodatków za nadgodziny i w przeciwieństwie do dodatku za pracę w nocy. Decyzję w tej sprawie podjął Federalny Sąd Pracy w 2006 r. (sygn.: 5 AZR 97/06). Ze względu na fakt, że prawo nie reguluje kwestii dodatków, kwestie te regulują układy zbiorowe w przedsiębiorstwie i/lub zapisy umowy o pracę. Kwota dodatków za pracę w niedziele i święta zależy więc wyłącznie od porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (lub jego przedstawicielami w radzie zakładowej i związku zawodowym).
Praca w Wielkanoc
W Niemczech rozróżnia się święta państwowe i kościelne. Podczas gdy dodatek do wynagrodzenia może być wypłacany w święta państwowe, nie dotyczy to świąt kościelnych. Ponieważ Niedziela Wielkanocna jest w Niemczech świętem kościelnym, pracownik otrzymuje „tylko” dodatek niedzielny za pracę. Z kolei Wielki Piątek i Poniedziałek Wielkanocny są dniami wolnymi od pracy, a więc w tym przypadku może zostać wypłacona premia świąteczna.
Konsekwencje naruszenia przepisów o pracy w niedziele i święta
Jeśli naruszenie przepisów dotyczących pracy w dni świąteczne zostanie uznane za wykroczenie administracyjne, konsekwencją może być grzywna w wysokości do 15.000 euro (§ 22 ArbZG). Jeżeli nieprzestrzeganie przepisów zostanie nawet uznane za przestępstwo, może zostać nałożona grzywna lub kara pozbawienia wolności do jednego roku (§ 23 ArbZG).
Praca w nocy
Pracownik wykonuje pracę w porze nocnej, jeżeli pracuje dłużej niż 2 godziny pomiędzy godziną 23:00 a 6:00. Jeśli pracuje tylko do północy lub jeśli jego zmiana nie zaczyna się przed 4 rano, nie jest to praca w nocy. W piekarniach i cukierniach jako pracę w nocy traktuje się tę wykonywaną między godziną 22:00 a 5:00 rano.
Pracownikiem nocnym jest pracownik, który wykonuje pracę w nocy przez co najmniej 48 dni w roku kalendarzowym.
Przykład: Jeśli cukiernik pracuje do 23:30, nie otrzymuje dodatku za te 90 minut pracy w nocy, ponieważ prawo do dodatku istnieje dopiero od dwóch godzin pracy w nocy. Z drugiej strony oznacza to również, że jeśli cukiernik pracuje zawsze od 16:00 do 24:00, jest on uważany za pracownika nocnego — nawet jeśli wykonuje swoją pracę głównie w ciągu dnia.
Podobnie jak w przypadku pracy w ciągu dnia, ustawa o czasie pracy przewiduje, że praca w nocy nie powinna trwać dłużej niż 8 godzin, ale może trwać do 10 godzin. W przypadku pracy w nocy krótszy jest jedynie okres, w którym należy zrekompensować wydłużony czas pracy. Pracownik musi pracować średnio nie dłużej niż 8 godzin w ciągu miesiąca kalendarzowego lub w ciągu 4 tygodni.
Rekompensata za pracę w nocy: płatne dni wolne lub dodatkowe wynagrodzenie
W przypadku pracy w porze nocnej należy zaoferować rozsądną liczbę płatnych dni wolnych lub wypłacać rozsądny dodatek do wynagrodzenia brutto. To od Ciebie zależy, którą alternatywę wybierzesz.
Zgodnie z Rozporządzeniem o wynagrodzeniach socjalnych pracodawcy dodatki są wolne od podatku, o ile nie przekraczają następującej części wynagrodzenia podstawowego:
- 25% za pracę w nocy (23:00 – 6:00);
- 50% za pracę w niedziele (od godz. 0:00 do 24:00);
- 125% za pracę w dni świąteczne w miejscu pracy i 31 grudnia po godz. 14:00;
- 150% za specjalne prace świąteczne (24 grudnia od godz. 14:00, 25 i 26 grudnia oraz 1 maja).
Wyjątki dotyczą prac rozpoczynających się przed godziną 0:00:
- 40% za pracę w godzinach nocnych od 0:00 do 4:00;
- 50% za pracę w niedziele od godz. 0:00 do godz. 4:00, jeżeli poprzedni dzień był niedzielą;
- 125% za pracę w dzień świąteczny w godzinach 0:00 – 4:00, jeśli dzień poprzedni był dniem świątecznym;
- 150% za pracę wykonaną w dzień świąteczny w godzinach 0:00 – 4:00, jeśli poprzedni dzień był dniem świątecznym.
W indywidualnych przypadkach może jednak dojść do zwolnienia z opodatkowania, nawet jeśli płaca podstawowa jest wyższa, a dodatek niższy. W konkretnym przypadku przedsiębiorcy powinni wówczas skonsultować się z doradcą podatkowym.
Źródła: