17 czerwca 2021

Urlop rodzicielski w Niemczech – wymiar, podział, świadczenia

W celu opieki i wychowania dziecka do czasu ukończenia przez nie trzeciego roku życia każdy rodzic ma prawo do urlopu wychowawczego. Na jakie świadczenia może liczyć w czasie jego trwania? Wyjaśniamy, czym cechuje się urlop rodzicielski w Niemczech.

 

Z urlopu rodzicielskiego może korzystać jeden rodzic lub oboje rodziców jednocześnie. Do czasu ukończenia przez dziecko trzeciego roku życia, ma do niego prawo każdy rodzic, czyli opiekun prawny. Wszelkie kwestie związane z urlopem rodzicielskim regulują zapisy Federalnej Ustawy o Prawach i Obowiązkach Rodzicielskich — das Bundeselterngeld- und Elternzeitgesetz (BEEG).

 

Prawo do urlopu rodzicielskiego

Prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje nie tylko osobom pracującym w Niemczech. Jest ono należne również jednostkom, które zawarły umowę o pracę zgodnie z niemieckim prawem i pracują w innym kraju. Z urlopu rodzicielskiego mogą skorzystać osoby pozostające w każdym stosunku pracy, również w przypadku niepełnego etatu, umowy na czas określony, tzw. minipracy czy pracy zdalnej. Dla urzędników państwowych, sędziów i żołnierzy istnieją specjalne formy urlopu wychowawczego. Osoby niezatrudnione nie mają prawa do urlopu rodzicielskiego.

 

Urlop rodzicielski w Niemczech a stosunek pracy

Podczas urlopu rodzicielskiego główne obowiązki wynikające ze stosunku pracy ulegają zawieszeniu. Sam stosunek pracy pozostaje jednak w mocy. Po zakończeniu urlopu wychowawczego pracownik ma możliwość, aby powrócić do poprzedniego wymiaru czasu pracy. Może tego dokonać na warunkach zgodnych z zapisami umowy o pracę.

 

Praca podczas urlopu rodzicielskiego

Podczas urlopu rodzicielskiego w Niemczech rodzic może pracować w niepełnym wymiarze czasu pracy, do 30 godzin tygodniowo. Rodzice, których dzieci urodzą się 01.09.2021 lub później, mogą pracować do 32 godzin tygodniowo. Jeśli w tym samym czasie z prawa do urlopu korzysta oboje rodziców, mogą pracować zarobkowo w sumie przez 60 godzin tygodniowo (30 + 30).

 

Wniosek o urlop rodzicielski w Niemczech

Pracownik ma obowiązek poinformować Cię o planowanym urlopie rodzicielskim. W tym celu powinien złożyć papierowy wniosek opatrzony własnoręcznym podpisem, co najmniej 7 tygodni przed rozpoczęciem urlopu. Jeśli urlop rodzicielski przypada na okres pomiędzy 3. a 8. rokiem życia dziecka, obowiązkiem pracownika jest poinformowanie Cię o swoich planach co najmniej 13 tygodni wcześniej. 

 

Podział urlopu rodzicielskiego w Niemczech

Pracownik może wykorzystać cały urlop rodzicielski za jednym razem lub podzielić go na kilka przedziałów czasowych. Liczba okresów, do których ma prawo, zależy od tego, kiedy urodził się potomek. Z części urlopu rodzicielskiego można skorzystać również wtedy, gdy dziecko ma co najmniej 3 lata, ale nie ukończyło jeszcze 8 lat. Oznacza to dokładnie okres od 3. urodzin dziecka do dnia poprzedzającego jego 8. urodziny włącznie. Po ukończeniu przez dziecko 8 roku życia urlop rodzicielski w Niemczech nie jest już możliwy.

 

Urlop rodzicielski w Niemczech a dzień urodzenia dziecka

Liczba okresów i czas trwania urlopu rodzicielskiego w Niemczech uzależniona jest od dnia narodzin potomka. I tak:

  • jeśli dziecko urodziło się 1 lipca 2015 r. lub później, pracownik może wykorzystać maksymalnie 24 miesiące urlopu rodzicielskiego w okresie od dnia 3 urodzin. Całkowity urlop rodzicielski może podzielić na 2 lub 3 przedziały czasowe. Istnieje możliwość rozdzielenia na większą ilość okresów, jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę. Jeśli trzeci okres nie rozpocznie się przed trzecimi urodzinami dziecka lub później, pracodawca może odmówić przyznania trzeciego okresu z pilnych powodów operacyjnych;
  • kiedy dziecko urodziło się przed 1 lipca 2015 r., pracownik może przenieść maksymalnie 12 miesięcy urlopu rodzicielskiego na okres od 3. urodzin dziecka do dnia poprzedzającego jego 8. urodziny.

 

Urlop rodzicielski w Niemczech a ochrona przed zwolnieniem

Przez cały okres urlopu rodzicielskiego w Niemczech pracownik jest chroniony przed zwolnieniem z pracy. W tym czasie możesz rozwiązać stosunek pracy jedynie w wyjątkowych, wskazanych prawem sytuacjach. Należą do nich:

  • niewypłacalność firmy;
  • częściowe zamknięcie firmy;
  • brak możliwości kontynuowania pracy bez wykwalifikowanego zastępstwa – dotyczy to małych przedsiębiorstw; 
  • szczególnie poważne naruszenie obowiązków przez rodzica, który ma zostać zwolniony.

 

Szczególna ochrona podczas urlopu rodzicielskiego

Szczególna ochrona przed zwolnieniem z pracy rozpoczyna się:

  • dla urodzeń 1 czerwca 2015 roku lub później: 8 tygodni przed rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego, z którego korzysta pracownik przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia lub nie wcześniej niż 14 tygodni przed rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego, z którego korzysta pracownik w okresie od dnia ukończenia przez dziecko 3 roku życia do dnia poprzedzającego 8 rok życia dziecka;
  • dla urodzeń przed 1 czerwca 2015 roku: najwcześniej 8 tygodni przed rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego — niezależnie od tego, czy urlop rodzicielski przypada przed czy po 3 urodzinach dziecka.

Po urlopie rodzicielskim nie obowiązuje już szczególna ochrona przed zwolnieniem. Jeśli pracownikom podzieli urlop rodzicielski na kilka części, ochrona obowiązuje jedynie podczas tych części, ale nie pomiędzy nimi.

Jeśli staniesz przed koniecznością zwolnienia pracownika w okresie ochrony, musisz wystąpić o specjalną zgodę organów nadzorczych ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.

 

Wynagrodzenie w czasie urlopu rodzicielskiego 

W czasie urlopu wychowawczego stosunek pracy ulega zawieszeniu. Pracodawca nie musi więc wypłacać wynagrodzenia. Osoba przebywająca na urlopie rodzicielskim otrzymuje od państwa wsparcie w postaci zasiłku rodzicielskiego.

 

Zasiłek rodzicielski (Elterngeld)

Wysokość zasiłku rodzicielskiego dla osób, które przerwą pracę zawodową, wynosi maksymalnie 67 procent średniego dochodu z ostatnich dwunastu miesięcy. Nie może to być mniej niż 300 euro i nie więcej niż 1800 euro miesięcznie. Jeśli dochód wynosi ponad 1200 euro, zasiłek rodzicielski wynosi 65 procent wynagrodzenia netto. Rodzicom, których dochody przekraczają 500 000 euro nie przysługuje zasiłek. Dotyczy to również rodziców samotnie wychowujących dzieci, jeśli zarabiają więcej niż 250 000 euro.

 

Państwo wypłaca zasiłek wychowawczy przez dwanaście miesięcy. Możliwe jest również otrzymywanie co miesiąc tylko połowy zasiłku rodzicielskiego, co wydłuża okres wypłaty do 24 miesięcy.

 

Zasiłek rodzicielski Plus (Elterngeld Plus)

Od lipca 2015 roku obowiązuje także zasiłek rodzicielski Plus. Celem jego wprowadzenia było wsparcie osób, które chcą powrócić do pracy w niepełnym wymiarze godzin, otrzymując jednocześnie zasiłek rodzicielski. Jeśli w trakcie urlopu rodzicielskiego pracownik chce kontynuować pracę w wymiarze do 30 godzin tygodniowo, okres wypłacania zasiłku rodzicielskiego podwaja się wraz z decyzją o przyznaniu Elterngeld Plus. Przed wprowadzeniem nowego prawa, możliwe było również wydłużenie okresu wypłacania zasiłku rodzicielskiego z 12 do 24 miesięcy (patrz — poprzedni akapit), ale pieniądze były potrącane z zasiłku rodzicielskiego, jeśli rodzice pracowali w niepełnym wymiarze godzin. W ramach Elterngeld Plus rodzice otrzymują przez 24 miesiące pensję w niepełnym wymiarze godzin oraz połowę zasiłku rodzicielskiego. Maksymalna kwota zasiłku rodzicielskiego Plus wynosi 900 euro. Jeśli oboje rodzice przebywają na urlopie wychowawczym, mogą liczyć na dodatkowe świadczenie — dodatek partnerski.

Źródła:

https://www.bundesregierung.de/breg-de

https://www.bmfsfj.de/bmfsfj

https://www.bmfsfj.de/bmfsfj/themen/familie/familienleistungen/elterngeld/elterngeld-und-elterngeldplus-73752