28 października 2021

Urlop bezpłatny w Niemczech

Jak długo pracownik może korzystać z bezpłatnego urlopu? W jakich okolicznościach może o niego wnioskować? Czy podczas bezpłatnego urlopu pracodawca ma obowiązek odprowadzania składek? W artykule odpowiemy na te i inne pytania na temat bezpłatnego urlopu w Niemczech.

 

W przypadku urlopu wypoczynkowego pracodawca wyraźnie zrzeka się prawa pracownika do pracy. Może się to odbyć z zachowaniem ciągłości płatności, jako urlop płatny, lub bez jako urlop bezpłatny.

 

Czym jest urlop bezpłatny?

Bezpłatny urlop to świadczenie, podczas którego stosunek pracy pozostaje bez zmian. Pracownicy nie muszą jednak przychodzić do pracy i nie otrzymują wynagrodzenia.

 

Czy istnieje prawo do urlopu bezpłatnego?

Niemieckie prawo co do zasady nie reguluje kwestii związanych z bezpłatnym urlopem (w tym — prawa do urlopu). Decyzja o jego udzieleniu zależy więc wyłącznie od pracodawcy.

Warto wiedzieć jednak, że odpowiednie postanowienia w umowach o pracę lub układach zbiorowych mogą przewidywać urlop bezpłatny — definiując kwestie dotyczące warunków wstępnych lub maksymalnego okresu. Wyjątki w zakresie obowiązku udzielania urlopu bezpłatnego mogą wynikać również z obowiązku zachowania przez pracodawcę należytej staranności w przypadku problemów rodzinnych lub praktyki zakładowej. Pracodawca musi udzielić urlopu bezpłatnego w oparciu o swój obowiązek opieki nad pracownikiem. Dotyczy to przypadków, w których pracownik znajduje się w nagłej sytuacji, np. z powodu nagłego zachorowania członka rodziny. Zgodnie z § 45 ust. 3 zd. 1 piątej księgi kodeksu socjalnego (SGB V) rodzicom przysługuje bezpłatny urlop na opiekę nad chorym dzieckiem poniżej dwunastego roku życia.

 

W jakich okolicznościach pracownik może wnioskować o bezpłatny urlop?

Okoliczności wnioskowania o bezpłatny urlop mogą być bardzo różne. Pracownicy korzystają z niego najczęściej w celu przedłużenia trzyletniego urlopu rodzicielskiego, dłuższego urlopu edukacyjnego, urlopu naukowego lub w celu opieki nad chorym członkiem rodziny.

 

W jaki sposób bezpłatny urlop wpływa na wysokość wynagrodzenia?

Podczas bezpłatnego urlopu pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Co jednak w sytuacji, jeśli w ciągu miesiąca wykorzystał jedynie kilka czy kilkanaście bezpłatnych dni urlopowych? Nie istnieją odgórne regulacje prawne definiujące sposób kalkulacji wynagrodzenia w takich okolicznościach. Zgodnie z zasadą powszechnie stosowaną w księgowości płacowej należy:

  • podzielić miesięczne wynagrodzenie pracownika przez 30 dni (lub 31 dni — w zależności od miesiąca) kalendarzowych;
  • wynik pomnożyć przez liczbę planowanych dni urlopu bezpłatnego;
  • odjąć tę sumę od miesięcznego wynagrodzenia.

 

Czy pracodawca ma obowiązek odprowadzania składek podczas urlopu bezpłatnego pracownika?

Podczas urlopu bezpłatnego pracownik nie pobiera wynagrodzenia. Pracodawca nie ma więc obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne, pielęgnacyjne, wypadkowe i zdrowotne. Podczas pierwszych czterech tygodni świadczenia obowiązuje jednak ustawowa ochrona ubezpieczeniowa. Jeśli pracownik potrzebuje bezpłatnego urlopu na okres dłuższy niż jeden miesiąc, musi zostać wyrejestrowany i ponownie zarejestrowany w momencie rozpoczęcia pracy. W czasie trwania urlopu bezpłatnego dłuższego niż miesiąc powinien więc zadbać o ubezpieczenie we własnym zakresie.

 

W jaki sposób pracownik powinien ubiegać o bezpłatny urlop?

Pracownik ma obowiązek złożenia wniosku o bezpłatny urlop na piśmie oraz uzyskania pisemnej akceptacji pracodawcy. Prawo nie definiuje wzoru takiego dokumentu. Warto jednak zadbać o to, aby znalazły się na nim dane pracownika, preferowany okres urlopu (wraz z datami rozpoczęcia i zakończenia), cel urlopu i własnoręczny podpis.