Stereotypy o Polakach i Niemcach

Jak wskazuje dr Marta Kucharska z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego, cytowana przez portal naukawpolsce.pl nie jesteśmy w stanie funkcjonować bez stereotypów i nie jesteśmy w stanie się ich całkowicie wyzbyć. Upraszczając świat, pomagają nam bowiem funkcjonować. W artykule wyjaśnimy, czym w praktyce są stereotypy i jakie jest ich źródło. Omówimy także najpopularniejsze dotyczące Polaków i Niemców.

Stereotypy to zbiorowe, fałszywe przekonania dotyczące określonych grup społecznych. Są one rodzajem generalizacji, niedostatecznie uzasadnionego uproszczenia określającego rzeczywistość. Pełnią dla ludzi funkcję psychologicznej ochrony przed niepewnością i zagrożeniem. Pozwalają także uprosić i sklasyfikować otaczającą ich rzeczywistość. Zazwyczaj są bardzo silnie zakorzenione w ludzkiej psychice, a co za tym idzie — trudne do zmiany. Następstwem stereotypów są zazwyczaj uprzedzenia, dyskryminacja, krzywdząca ocena rzeczywistości i towarzyszące im konsekwencje.

Jakie są źródła stereotypów?

Źródłem stereotypów mogą być własne obserwacje, doświadczenia innych osób, wzorce społeczne, tradycje czy procesy emocjonalne. Choć wydźwięk stereotypów może być pozytywny, neutralny lub negatywny, to właśnie ten ostatni ma miejsce najczęściej.

Stereotypy narodowe — Polska i Niemcy

Szczególnie popularnym rodzajem stereotypów są te dotyczący innych narodowości — stereotypy narodowe. Jakie fałszywe przekonania o Polakach i Niemcach są najpopularniejsze?

Kraj dobrobytu i porządku

Przed przystąpieniem do UE Niemcy jawili się Polakom — częściej niż obecnie — jako kraj dobrobytu, porządku i przestrzegania zasad. Wiązało się to z ogólnym przekonaniem o zdecydowanie lepszej sytuacji materialnej, lepiej funkcjonującej gospodarce i administracji na Zachodzie. W oczach Polaków Niemcy były niemal ucieleśnieniem tego modelu, a zarazem wzorem, który chcieli naśladować. Ten pozytywny na pierwszy rzut oka stereotyp ma jednak drugie dno. W oczach wielu Polaków Niemcy są bowiem głośni, aroganccy i pozbawieni wyobraźni. Wyróżniają się także chorobliwym upodobaniem do zasad i zakazów.

Kradzieże… miejsc pracy

We wzajemnym polsko-niemieckim postrzeganiu od lat można zaobserwować dysproporcję. Polacy mają o wiele lepszy obraz Niemiec niż Niemcy Polski. Po tym, jak w przeszłości kradli głównie niemieckie samochody, teraz kradną niemieckie miejsca pracy — to jeden z popularniejszych stereotypów na temat Polaków krążących za zachodnią granicą.

Polska gospodarka

Jednym ze stereotypów, które na dobre zakorzenił się w niemieckiej świadomości społecznej, jest postrzeganie Polski jako kraju zacofanego i źle zorganizowanego. Polska gospodarka — prześmiewcze określenie opisujące taki stan rzeczy symbolizuje chaotyczny nieład, połączony z zacofaniem, niekompetencją i lenistwem. Podwaliną tego stereotypu jest przede wszystkim podłoże historyczne. W Niemczech taki obraz Polski pojawiał się już w dziennikach podróży w okresie rozbiorów; w połowie XIX wieku, przeciwstawiając polską genialno-śmieszną ekonomię niemieckiej zwycięsko wyłaniającej się efektywności. Polacy byli uważani za niezdolnych do samodzielnego rządzenia — ilekroć politycznie się usamodzielniali, „za chwilę” i tak dopadał ich chaos. Zniekształcony obraz polskiego nieładu i zacofania bardzo podnosił niemiecką samoocenę. Stereotyp ten wszedł do języka potocznego i mocno zakorzenił się w niemieckich umysłach. Nawet pomimo ogromnego rozwoju gospodarczego, który w ciągu ostatnich lat poczyniła Polska.

Kraj w rękach duchowieństwa

Częścią stereotypowej polskości jest głębokie przekonanie większości Niemców, że sąsiedni kraj znajduje się obecnie w rękach duchowieństwa katolickiego. Choć rola kościoła Polsce rzeczywiście jest istotna, Co więcej, zwłaszcza młode pokolenie niewiele różni się od swoich rówieśników w Europie Zachodniej w kwestiach moralnych i społecznych. A o tym Niemcy zdają się zapominać.

Porywczy mężczyźni i piękne kobiety

Dla Niemców polscy mężczyźni są porywczy, a w obliczu problemów pochopnie wbijają głowę w mur. Często postrzega się ich także jako wiecznych nazistów lub pozbawionych poczucia humoru piwoszy. W oczach sąsiadów zza zachodniej granicy Polki uchodzą za atrakcyjne i eleganckie.

Źródło:
https://www.poleninderschule.de/assets/polen-in-der-schule/downloads/arbeitsblaetter/g-stereotype-00-gesamt.pdf