Prawo pracy w Niemczech a błędy pracownika

Nawet drobne błędy pracowników mogą pociągnąć za sobą nieprzyjemne, długofalowe konsekwencje. Kiedy odpowiedzialność za pracownicze błędy spocznie na pracodawcy, a kiedy na samych zatrudnionych? Podpowiadamy.

Zgodnie ze znanym porzekadłem, nie popełnia błędów, tylko ten, kto nic nie robi. Rzeczywiście. Pomimo uważności, skrupulatność i kilkukrotnej weryfikacji wykonanych czynności wpadki i niedociągnięcia zdarzają się nawet najbardziej odpowiedzialnym zatrudnionym. W jakich okolicznościach sami poniosą odpowiedzialność za błędy, a kiedy ta spocznie na pracodawcy?

Ograniczona odpowiedzialność pracownika wobec pracodawcy (Beschränkte Arbeitnehmerhaftung)

Stosunek pracy ma charakter trwały. Dlatego należy się spodziewać, że nawet najbardziej sumienny pracownik będzie od czasu do czasu popełniał błędy. Skłoniło to orzecznictwo do opracowania zwolnienia z odpowiedzialności wyraźnie dla stosunku pracy (w analogicznym zastosowaniu § 254 BGB). Bez niego portfel pracownika bardzo szybko zostałby nadmiernie obciążony, także z uwagi na możliwą wysokość ewentualnych odszkodowań.

Wewnątrzzakładowe naprawienia szkody

W celu uwzględnienia szczególnych okoliczności stosunku pracy i bardziej sprawiedliwego podziału odpowiedzialności między pracodawcę i pracownikiem odpowiedzialność jest dzielona w ramach tzw. wewnątrzzakładowego naprawienia szkody. Podział odbywa się w zależności od stopnia winy pracownika, który wyrządził szkodę.

Trzy poziomy odpowiedzialności pracownika

Wewnątrzzakładowe odszkodowanie za szkody zależy przede wszystkim od stopnia winy pracownika. Wyróżnia się trzy poziomy odpowiedzialności:

• umyślność i rażące niedbalstwo: pełna odpowiedzialność pracownika. Do umyślności i rażącego niedbalstwa może dojść, jeśli pracownik lekceważy oczywiste dla każdego zatrudnionego zasady postępowania (zignorowanie czerwonego światła czy pozostawienie cennych przedmiotów na widoku). O zamiarze można mówić, jeśli pracownik umyślnie i świadomie wyrządził szkodę;
• umiarkowane niedbalstwo: podział odpowiedzialności;
• lekkie niedbalstwo. Jeśli naruszenie obowiązków jest niewielkie i łatwe do usprawiedliwienia, co może zdarzyć się każdemu pracownikowi w pewnym momencie, jest to przypadek lekkiego niedbalstwa. W tym przypadku pracownik nie ponosi odpowiedzialności.

   

W celu ustalenia konkretnego, indywidualnego limitu odpowiedzialności, w poszczególnych przypadkach uwzględniane są dalsze okoliczności. Są to m.in.: stopień niebezpieczeństwa wykonywanej czynności, wysokość szkody, możliwość ubezpieczenia ryzyka dla pracodawcy, wysokość wynagrodzenia, osobistą sytuację pracownika, jego stanowisko lub jego wcześniejszą karierę w przedsiębiorstwie.

Odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone osobie trzeciej

Jeśli pracownik wyrządzi szkodę osobie trzeciej, zasadniczo ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za szkody materialne i finansowe. Również w tym przypadku wyjątek dotyczy szkód powstałych w trakcie wykonywania czynności związanych z pracą. W pewnych okolicznościach pracownik może żądać od pracodawcy pokrycia części szkody. Wysokość roszczenia odszkodowawczego obliczana jest zgodnie z zasadami kompensacji wewnętrznej. Oznacza to na przykład, że jeśli pracownik dopuści się tylko niewielkiego zaniedbania, pracodawca musi pokryć całą szkodę. W przypadku umiarkowanego zaniedbania szkoda jest dzielona proporcjonalnie pomiędzy pracodawcę i pracownika.

Odpowiedzialność pracownicza: jeśli pracownik zrani kolegę z pracy

Jeśli pracownik zrani kolegę z pracy podczas wykonywania czynności związanych z pracą, jest to z reguły wypadek przy pracy, a odszkodowanie jest gwarantowane dzięki ustawowemu ubezpieczeniu od wypadków. § 105 VII Kodeksu Socjalnego (SGB) przewiduje w takich przypadkach podstawowe wyłączenie odpowiedzialności na korzyść pracownika. Nie dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy pracownik zranił swojego kolegę umyślnie lub poza miejscem pracy.

Ograniczenie odpowiedzialności: górna granica odpowiedzialności pracownika za bardzo wysokie szkody

Federalny Sąd Pracy (Bundesarbeitsgericht, BAG) w przeważającej mierze odrzuca ogólny maksymalny limit odpowiedzialności. Jednakże orzecznictwo zazwyczaj nie pozwala na wymknięcie się odpowiedzialności pracowniczej spod kontroli i nakłada ograniczenia na odpowiedzialność w przypadku bardzo wysokich szkód. Orzeczenia sądów pracy i okręgowych sądów pracy często opierają się na normie jednomiesięcznego wynagrodzenia brutto w przypadku średniego zaniedbania i trzymiesięcznego wynagrodzenia brutto, jeśli pracownik dopuścił się rażącego zaniedbania.