Odpowiedzialność firmy audytorskiej za jej system kontroli jakości

Definicja kontroli jakości

W powszechnym rozumieniu kontrola jakości (ang. quality control) to celowe działania podejmowane przez przedsiębiorstwa w celu utrzymania odpowiedniej jakości dostarczanych przez nie towarów i usług. Ze względu na swoją wagę dla przedsiębiorstwa istotna część odpowiedzialności za kwestie związane z kontrolą jakości spada na naczelne kierownictwo organizacji.

Skuteczny system kontroli wewnętrznej ogranicza ryzyko prowadzenia działalności umożliwiając tworzenie i zachowanie wartości, jak również zwiększa możliwości wykorzystania szans.

Kontrola wewnętrzna jest integralną częścią procesu zarządzania organizacją. Ogranicza ona czynniki ryzyka, które są zidentyfikowane oraz efektywnie i aktywnie monitorowane przez osoby zarządzające i nadzorujące jednostkę, kierownictwo i inny personel.

Kontrola wewnętrzna jako integralny element zarządzania

Zapewnienie efektywnego, zintegrowanego systemu zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej powinno stanowić kluczowy element nadzoru ze strony kierownictwa. Kryzysy finansowe w ostatnich latach wykazały, że w niektórych organizacjach, zwłaszcza w niektórych instytucjach finansowych, praktyki w zakresie zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej były wadliwe lub nieskuteczne. Przed ostatnimi kryzysami finansowymi wiele firm nadmiernie koncentrowało się na kontroli sprawozdawczości finansowej, co pokazało, że wiele zagrożeń, jakie wpływały na organizacje, pochodziło z obszarów innych niż sprawozdawczość finansowa, w tym źródeł zewnętrznych. Skuteczne zarządzanie ryzykiem i kontrola wewnętrzna powinny być kluczowym elementem dobrego zarządzania na każdym poziomie organizacji i we wszystkich operacjach[1].

Kontrola jakości w firmie audytorskiej

Inaczej ma się kwestia systemu kontroli jakości w firmie audytorskiej. Wprawdzie tu również to naczelne kierownictwo odpowiada za opracowanie, wdrożenie oraz prawidłowe działanie systemu kontroli jakości, jednak służy on celom innym niż tylko i wyłącznie usatysfakcjonowanie klienta – podmiotu zlecającego przegląd, badanie sprawozdania finansowego lub inne usługi atestacyjne. Firma audytorska to podmiot zaufania publicznego, dlatego też kontrola jakości w tego typu jednostce ma służyć głównie zagwarantowaniu rzetelnego wykonywania usług atestacyjnych, na wynikach których opierają swoje decyzje biznesowe podmioty będące uczestnikami życia gospodarczego.

Ustanowienie i przestrzeganie zgodnych z wymogami zasad kontroli jakości zapewnia też firmie audytorskiej dodatkową ochronę w przypadku ewentualnych roszczeń, skarg i zarzutów.

Regulacje prawne dotyczące kontroli jakości w firmach audytorskich

Zgodnie z art. 21 ust. 2 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym Krajowa Rada Biegłych Rewidentów ustanowiła, w formie uchwały zatwierdzonej przez Komisje Nadzoru Audytowego, zasady wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych jako Załącznik do uchwały nr 1378/32/2009 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 13 października 2009 r.

Zasady wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, określają ogólne wymogi dla systemu wewnętrznej kontroli jakości usług czynności rewizji finansowej wykonywanych przez podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych.

Zgodnie z zapisami uchwały, przez system kontroli jakości należy rozumieć procesy umożliwiające uzyskanie przez kierownictwo podmiotu uprawnionego racjonalnej pewności, że czynności rewizji finansowej są wykonywane zgodnie z obowiązującymi zasadami etyki zawodowej biegłych rewidentów, krajowymi standardami rewizji finansowej oraz wewnętrznym standardem jakości podmiotu uprawnionego. Każdy podmiot uprawniony obowiązany jest opracować, wprowadzić do stosowania i zapewnić skuteczne działanie systemu kontroli jakości odpowiedniego do zakresu i skali prowadzonej działalności.

Wymogi zasad kontroli jakości należy odczytywać i stosować w połączeniu z odpowiednimi wymogami zasad etyki oraz Kodeksu etyki zawodowych księgowych Międzynarodowej Federacji Księgowych „IFAC”.[2]

[1] Norma Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (International Organization for Standardization – ISO) Norma 31000:2009 – Zarządzanie Ryzykiem (omówiona w Załączniku B) wykorzystuje pojęcie „kryteria ryzyka ”, aby wskazać warunki, w odniesieniu do których oceniane jest znaczenie ryzyka. Inne wytyczne stosują pojęcie „skłonność na ryzyka” oraz „tolerancja ryzyka”. Ponieważ terminy te nie są jednoznacznie zdefiniowane niniejsze wytyczne stosują pojęcie „ograniczenia w podejmowaniu ryzyka”.

[2] Przewodnik wdrażania Kontroli Jakości w Małych i Średnich Firmach Audytorskich” (tłumaczenie publikacji IFAC) ABES Audyt Sp. z o. o. i Account Sp. z o.o. Warszawa, 2009.